Większość z nas nie wyobraża sobie życia bez kalendarza, dzięki któremu można precyzyjnie zaplanować cały dzień, ważne spotkania, zapisać daty uroczystości rodzinnych czy wizyt lekarskich. Wygodna forma notatnika lub arkusza na ścianie to z pewnością nieodzowny element w każdym domu i domena uporządkowanych osób. A gdzie zaczyna się jego historia?
Spis treści
Historia kalendarza juliańskiego
Pierwszy kalendarz, zwany juliańskim, pojawił się już w starożytnym Rzymie i oparty był na powtarzających się regularnie zjawiskach astronomicznych. Jego podstawę stanowiły jednostki miary, takie jak dzień i miesiąc księżycowy. Taki miesiąc według wyliczeń trwał 30 dni, a rok 12 miesięcy: 365 dni i 6 godzin; przestępny 366 dni.
Kalendarz juliański stworzył grecki astronom Sosygenes, na zlecenie Juliusza Cezara, a wprowadzony został w roku 45 p.n.e. w państwie rzymskim. Od tego momentu obowiązywał również w Europie przez wiele stuleci: w Portugalii, Włoszech, Hiszpanii i Polsce aż do 1582 rok. W Rosji przyjęty dość późno — od 1700 roku i obowiązywał przez ponad 200 lat.
Ponieważ wyparł on kalendarz bizantyjski, przez pewien okres występował dualizm dat pomiędzy państwami. Kalendarz juliański stanowi podstawę systemu odmierzania czasu, jaki znamy do dziś.
Problematyczny kalendarz
Wynalezienie kalendarza juliańskiego było bezsprzecznie przełomowym momentem, jednak nie był on do końca precyzyjny. Sosygenes błędnie założył, że astronomiczny rok to 365.25 dnia, a rok przestępny zasugerował obchodzić co 4 lata.
Dzisiaj wiemy już, że rok to 365 dni (dokładnie to 365 dni 5 godzin i 48 minut). I to właśnie ta pozornie niewielka różnica spowodowała, że po 131 latach od wprowadzenia kalendarza juliańskiego, pomiędzy kalendarzową a astronomiczną datą wystąpiła różnica całego dnia. Po kolejnych 1500 latach było to już 10 dni!
Łatwo się domyślić, iż kumulacja błędu była problematyczna podczas ustalenia występowania ruchomych świąt kościelnych. Ówczesny papież Grzegorz XIII, kiedy w Wielkanoc ujrzał śnieg za oknem, zdał sobie sprawę, że problem jest na tyle poważny, że trzeba zreformować kalendarz. Kalendarz Cezara zastąpiony został gregoriański, którego nazwa pochodzi właśnie od imienia panującego papieża.
Jaka jest różnica między kalendarzem juliańskim a gregoriańskim?
Różnice pomiędzy kalendarzami to:
- opóźnienia czasowe — kalendarzgregoriański spóźnia się o 1 dzień na 3322 lata, natomiast w kalendarzu juliańskim aż o 1 dzień na 128 lat;
- lata przestępne — w kalendarzu juliańskim większość lat, to lata przestępne, a w gregoriańskim zwykłe.
Kto używa kalendarza juliańskiego?
- kraje prawosławne: Rosja, Ukraina, państwa bałkańskie;
- plemiona berberyjskie Afryki Północnej;
- mieszkańcy greckiej góry Athos.
Jest to jedynie kalendarz liturgiczny, ponieważ już oficjalnie we wszystkich krajach obowiązuje kalendarz gregoriański.
